Lekomania

Uzależnienie od leków

Jedną ze specjalności prywatnych ośrodków Be Free jest terapia osób uzależnionych od leków. Pomagamy dorosłym, dzieciom oraz młodzieży prowadząc autorski program terapeutyczny (terapia indywidualna i grupowa).

Podejrzewasz u siebie lub kogoś bliskiego uzależnienie od leków? Przeczytaj nasze merytoryczne informacje na temat lekomanii, poznaj jej podłoże, przyczyny i objawy, dowiedz się, które substancje zawarte w lekach najczęściej uzależniają. Przeprowadź krótki test i zdiagnozuj problem. Dzięki zawartym poniżej informacjom będziesz wiedzieć, jakie sygnały świadczą o uzależnieniu od farmaceutyków i w którym momencie koniecznie należy zwrócić się o pomoc do specjalisty.

Czym jest lekomania?

Lekomanią określa się uzależnienie od leków. Zależność lekowa (lekozależność) jest równie niebezpieczna, co inne uzależnienia od środków wywołujących działania psychoaktywne (alkoholizm, narkomania, uzależnienie od dopalaczy). Substancje zawarte w lekach wchodzą w interakcję z procesami życiowymi przeprowadzanymi przez organizm człowieka.

Uzależnienie od leków może wywoływać określone objawy fizyczne lub psychiczne, wpływać na zmianę zachowania. Brak dostarczenia substancji wywołuje nieprzyjemne doznania do złudzenia przypominające zespół abstynencyjny (m.in. drażliwość, lęki, drżenie mięśni, pocenie, depresję, zaburzenia w funkcjonowaniu układu krążenia oraz układu pokarmowego).

Chory sięga po coraz większe dawki leku, aby uzyskać wcześniejszy efekt. Następuje stopniowe wyniszczenie organizmu, zachwianie równowagi metabolicznej. Osoba uzależniona może przedawkować lek, czego konsekwencją najczęściej jest zatrucie, a w skrajnych przypadkach śmierć.

Jakie są objawy uzależnienia od leków?

Lekomania jest trudna do zdiagnozowania. Chorzy często nie przyznają się do uzależnienia (czasami nawet przed samym sobą), a bliscy nie zawsze zwracają uwagę na problem (trudno ocenić, czy ktoś przyjmuje leki z uzasadnionego punktu widzenia, czy powinno to budzić już niepokój).

Zależność lekowa najczęściej wiąże się jednak z widocznymi objawami. Terapeuci wymieniają tutaj między innymi:

• zmiany osobowościowe
• skoncentrowanie na zdobywaniu leku zawierającego substancję uzależniającą
• sięganie po coraz większe dawki leku
• zobojętnienie
• spadek zdolności psychomotorycznych
• objawy zespołu abstynencyjnego po odstawieniu leku (drażliwość, problemy ze snem, drżenie rąk, skurcze mięśni, zawroty głowy, pogorszenie nastroju, płaczliwość)
• sięganie po leki pomimo, że wskazania do ich przyjmowania wygasły
• stosowanie leków mimo wiedzy o ich szkodliwych skutkach ubocznych

Osoba uzależniona sięga po leki codziennie i przedłuża okres ich stosowania (powyżej 4-6 tygodni). Jej organizm przyzwyczaja się do substancji zawartych w farmaceutyku, dlatego dawki przepisane wcześniej przez lekarza lub wskazane w ulotce przestają wywoływać określony skutek. Szybko pojawia sie głód leku (tabletki czy krople stają się sposobem na radzenie sobie z problemami, dodają energii, umożliwiają działanie). Pomiędzy kolejnymi dawkami uzależniony odczuwa silną potrzebę sięgnięcia po farmaceutyk, po jego odstawieniu odczuwa panikę i silny lęk.

Zespół abstynencyjny (objawy odstawienia leków)

Gwałtowne odstawienie leku dla osoby uzależnionej najczęściej wiąże się z podobnymi skutkami, co odstawienie alkoholu lub narkotyków. Ośrodek nerwowy przystosowuje się do określonej substancji psychoaktywnej, a jej brak wywołuje objawy zespołu abstynencyjnego. Najczęściej pojawiają się one w około 10-48 godzin od momentu odstawienia środka (czas jest uzależniony od rodzaju leku) i mogą być bardzo silne. Dlatego odstawianie leku powinno odbywać się stopniowo.

U osób odstawiających lek może pojawić się:

• lęk, niepokój
• pobudzenie
• zaburzenia snu
• problemy z apetytem
• drgawki
• objawy przypominające grypę
• obniżony nastrój
• objawy psychotyczne (omamy, halucynacje, urojenia)

Substancje uzależniające znajdujące się w lekach – charakterystyka typów lekomanii

Uzależnienie najczęściej wywołują leki:

• nasenne
• przeciwbólowe
• dopingujące i euforyzujące
• uspokajające
• hormonalne

Zawierają one szereg uzależniających substancji chemicznych. Lekomanię bardzo często diagnozuje się u osób przyjmujących leki z grupy:

• opioidów
• barbituranów
• benzodiazepin

Opioidy to wiele leków dostępnych w aptekach bez recepty. Uzależnienie często powodują leki przeciwbólowe na bazie kodeiny oraz syropy na kaszel. Kodeina jest uzyskiwana z opium lub morfiny i wykazuje silne działanie uzależniające. Z substancji tej uzyskuje się sól fosforanową dodawaną do wielu syropów na kaszel. Są one bezpieczne dla zdrowia, ale nie należy przedłużać ich stosowania, ponieważ to właśnie wtedy może dojść do uzależnienia.

Barbiturany

Barbiturany dawniej były stosowane w wielu lekach uspokajających i nasennych. Obecnie koncerny farmaceutyczne ograniczyły użycie tych substancji w tego typu środkach. Związki z tej grupy chemicznej nadal pozostają jednak substancją czynną w lekach na padaczkę i są powszechnie stosowane w anestezjologii.

Barbiturany źle wpływają na układ oddechowy, bardzo powoli są wydalane z organizmu, dlatego należy szczególnie uważać, aby ich nie przedawkować. Ich nadużywanie uszkadza wątrobę i nerki, zaburza czynności umysłowe. Nagłe odstawienie może wywołać nadciśnienie, omamy, drgawki lub prowadzić do delirium.

Leków zawierających pochodne kwasu barbiturowego nie wolno mieszać z alkoholem.

Benzodiazepiny

Benzodiazepiny to substancje chemiczne zawarte w większości leków nasennych i uspokajających, niektóre pochodne benzodiazepin są dodawane do środków przeciwdepresyjnych. Leki z dodatkiem benzodiazepin ułatwiają zasypianie, łagodzą napięcie nerwowe, niwelują stany lękowe. Dlatego tak chętnie sięgają po nie osoby mające problemy natury emocjonalnej.

Warto wiedzieć, że benzodiazepiny są w stanie uzależnić nawet już pod 2-3 miesiącach stosowania. Dlatego lekarze zalecają terapie trwające maksymalnie do 4 tygodni. Leki z pochodnymi benzodiazepin szybko doprowadzają do tego, że organizm zaczyna tolerować zawarte w nich substancje, co skłania przyjmujących do sięgania po coraz większe dawki.

Uzależnienie od benzodiazepiny najczęściej powoduje:

• pogorszenie koncentracji i pamięci
• ospałość
• pogorszenie koordynacji ruchowej
• depresję
• wahania emocjonalne

Sygnały wskazujące na uzależnienie od leków

Większość chorych nie przyznaje się przed rodziną i znajomymi do uzależniania od leków. Dlatego warto poznać sygnały wskazujące podejrzenie lekomanii:

• regularne przyjmowanie coraz większych dawek określonego leku
• uzależniony sięga po lek nie w celach medycznych, ale by móc normalnie funkcjonować
• po odstawieniu leku pojawiają się objawy zespołu abstynencyjnego przypominające symptomy występujące u alkoholika lub narkomana
• przyjmowanie leków nawet wtedy, gdy objawy choroby, którą miały leczyć ustąpiły (często dotyczy to syropów na kaszel, leków przeciwbólowych)
• częste wizyty w przychodni lekarskiej
• wizyty u wielu różnych lekarzy, aby pozyskać kilka lub kilkanaście recept
• noszenie leków cały czas przy sobie
• panika w przypadku braku zapasu leków
• zażywanie kilka tabletek w jednej dawce lub mieszanie różnych leków o tym samym działaniu (to pozwala spotęgować działania psychofizyczne zawartych w nich substancji)
• pojawienie się stanów lękowych, wahań nastrojów, bezsenności

Uzależnienie od benzodiazepin często objawia się również sennością, problemami z koncentracją, niewyraźną mową, pogorszeniem pamięci, problemami z koordynacją ruchową (chwiejny chód).

Wzory zachowań występujące u osób z uzależnieniem lekowym

Osoba uzależniona od leków stara się gromadzić pokaźne zapasy potrzebnego środka, na ich brak reaguje paniką. Dlatego można wyróżnić kilka wzorów zachowań wobec lekarzy, które mogą świadczyć o lekomanii:

• manipulacja lekarzem – pacjent może informować, że zgubił receptę, udawać objawy choroby, aby uzyskać potrzebny lek
• twierdzenie, że inne leki są nieskuteczne – pacjent nie chce zgodzić się na przepisanie zamienników, twierdzi, że mają złe opinie, wywołują u niego skutki uboczne
• proszenie o silniejsze dawki leku – pacjent twierdzi, że niewielkie dawki w ogóle mu nie pomagają
• odwiedzanie różnych lekarzy jednocześnie po kolejne recepty

Czy jesteś uzależniony od leków? Przeprowadź nasz krotki test i poznaj odpowiedź

Przedawkowanie leków nie tylko wyniszcza organizm i powoduje dyskomfort psychiczny, ale i może zmieniać zachowania wobec otoczenia, uszkadzać organy wewnętrzne (nerki, wątroba), a w skrajnych przypadkach prowadzić do zatrucia i śmierci. Boisz się, że problem dotyczy i Ciebie? Rozwiąż nasz test (odpowiedz „tak” lub „nie”) i przekonaj się, czy powinieneś poszukać pomocy u specjalisty.

1. Przedłużasz kurację przepisaną przez lekarza?

2. Sięgasz po coraz większe dawki leków, bo wydaje Ci się, że przestają one działać?

3. Pomiędzy kolejnym dawkami odczuwasz dyskomfort?

4. Odczuwasz głód leku – gdy próbujesz odstawić przyjmowany środek pojawiają się u Ciebie nieprzyjemne objawy fizyczne lub psychiczne?

5. Odczuwasz panikę na myśl, że Twój zapas tabletek powoli się kończy?

6. Nadmiernie koncentrujesz się na zdobyciu leku – manipulujesz lekarzem, poszukujesz tabletek na czarnym rynku?

Gdy co najmniej 2 Twoje odpowiedzi na powyższe pytania brzmią „tak”, powinieneś zgłosić się do specjalisty. Twoje nadmierne skoncentrowanie na przyjmowaniu leków może oznaczać uzależnienie.

Potrzebujesz pomocy? Zapraszamy do kontaktu z ośrodkiem Be Free – pomożemy Ci zdiagnozować problem i pokonać uzależnienie lekowe.